Dla mnie największymi dzielami są:
Ernesto Sábato - Tunel
„Głównym zadaniem pisarza jest dzisiaj dociekanie prawdy o człowieku, a znaczy to tyle co badanie natury zła” – stwierdził Sábato. Ze strony argentyńskiego twórcy nie była to deklaracja bezpodstawna.
Fernand Braudel - Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II
Klasyczny fryz historiograficznej budowli przestaje być wreszcie zawieszony w próżni i nie muszą już go podpierać strudzone barki czytelnika.
Ralph Ellison - Niewidzialny człowiek
Olśniewająca językowym rozmachem, błyskotliwością w żonglowaniu literackimi aluzjami, zgrabnie łącząca kontrastujące ze sobą poetyki: od naturalizmu po groteskę.
Rainer Maria Rilke - Król Bohusch
Książkę czyta się jak gotycką opowieść o wiośnie, która w Pradze budzi się najpierw na cmentarzach, o marzeniach i determinacji, o miłości, samotności i nadziei. Zresztą tak naprawdę nie chodzi tu o treść książki. Proszę państwa, to Rilke.
Wiktor Woroszylski - Cyryl, gdzie jesteś?
Cyryla uznaje się dziś za klasykę literatury dziecięcej, ale czy na pewno powieść traktująca o tym, jak grupka bohaterów przeciwstawia się entropii, jest książką dla dzieci?
Helmut Krausser - Wielki Bagarozy
Powieść Kraussera trudno uznać za pozycję już klasyczną, ale tego niemieckiego prozaika, mającego niemały dorobek, uważa się za najciekawszego bodaj spośród pisarzy urodzonych około roku 1960.
Marian Małowist - Konkwistadorzy portugalscy
Imponująca erudycją i wprawiająca w niemy podziw nad rozmachem studiów źródłowych książka. Trójmasztowa karawela polskiej historiografii. Na jej pokładzie można śmiało eksplorować nowe lądy.
Sidonie-Gabrielle Colette - Klaudyna
Tym więcej możemy się od autorki nauczyć, że nie krępują jej więzy politycznej poprawności, która na pewnym etapie rozwoju świadomości społecznej raczej maskuje braki, niż jest motorem oświecenia.
Knut Hamsun - Głód
Im bardziej określona tożsamość, tym tragiczniejszy na nią wpływ mają krytyczne warunki zewnętrzne. Im bardziej unikalna jest nędza, tym większe stanowi zagrożenie.
Julian Barnes - Papuga Flauberta
Barnes w obiektywną wymowę swojego tekstu nie wierzy; przytacza więc kilka alternatywnych kalendariów życia Flauberta – z jednych wynika, że był on człowiekiem szczęśliwym, z innych, że jego życie stanowiło pasmo cierpień.
Nikołaj Wasiljewicz Gogol - Taras Bulba
Wokół powieści narosło wiele mitów i niedopowiedzeń. Brak przekładu Tarasa Bulby dolewał tylko oliwy do ognia. Czy Gogol rzeczywiście użył tak czarnych barw, malując portret naszych przodków?
Bernard Lewis - Muzułmański Bliski Wschód
Skoro kiedyś było tak dobrze, to dlaczego teraz jest tak źle? Pytanie to nasuwa się każdemu, kto choć trochę zna dzieje Bliskiego Wschodu. Nie mógł od niego uciec w swojej książce także Lewis, jeden z najwybitniejszych amerykańskich orientalistów.
Jean-Paul Roux - Historia Turków
Czasem wywody autora muszą budzić wątpliwości. Ale taki jest już los wielkich syntez historycznych ujmujących dzieje z lotu ptaka, wszelakich prób odnajdowania w nich ukrytego klucza.
Kingsley Amis - Te omylne uczucia
Obraz walijskiego mieszczaństwa lat pięćdziesiątych niewątpliwie krytyczny, cięty, ale uchwycony jakby w ruchu, wartki, pełen życia i migotliwy, unikający czarno-białych rozstrzygnięć.
Max Frisch - Stiller
Nie bez powodu czyta się tę powieść jak dobry kryminał. Różnica jest tylko taka, że tropimy tu nie zbrodnie przeciw prawu, a przeciw emocjonalnej dojrzałości.
Peter Green - Aleksander Wielki
Green ma wyrobione zdanie o każdej postaci i rzadko jest to zdanie pozytywne. Co ciekawe wcale nie ujmuje to książce jakiejś formy obłędnego obiektywizmu. Dzięki specyficznemu poczucie humoru zasługuje na miano zaginionego Monthy Pythona.
Joăo Guimarăes Rosa - Wielkie pustkowie
Rosa rzuca wyzwanie „nowoczesnej Brazylii”. Bezgraniczne sertão, to dla niego alegoria całego świata. „Serton jest wszędzie.” To wspaniała kraina – przekonuje. Nie zacofana, ale pełna metafizyki.
Stephen King - Wielki Marsz
Niezależnie od tego, czy Bachmanowska antycypacja doczeka się kiedyś urzeczywistnienia, pozostaje przenikliwym, niemal wizjonerskim opisem mechanizmów społecznego ogłupienia i manipulacji.
Simone de Beauvoir - Druga płeć
Drugą płeć, połączenie egzystencjalizmu z pełną rozmachu rozprawą o sytuacji kobiety, feministki podziwiały, ale i wielokrotnie krytykowały.
John Maxwell Coetzee - Hańba
Dlaczego mielibyśmy czuć się moralnie współodpowiedzialni za cudze grzechy? Dlaczego pogwałcenie cudzej godności miałoby godzić w naszą własną godność? Hańba zmusza do przemyślenia podstaw takiego światopoglądu.
Ahmadou Kourouma - Fama Dumbuya najprawdziwszy. Dumbuya na białym koniu
Tytuł na pozór „infantylny”. Ale niech to, broń Boże, nikogo nie zniechęca. To naprawdę kawałek znakomitej literatury. I to nie tylko ze względu na egzotyczne tło.
Peter Handke - Krótki list na długie pożegnanie
Mikropowieści łączy zainteresowanie subiektywnością ludzkiego postrzegania świata i człowieczą indywidualnością, traktowanymi przez autora jako dar, który w pewnych okolicznościach staje się przekleństwem.
Cyprian Ekwensi - Jagua Nana
Spod pióra Cypriana Ekwensi wyszedł całkiem wiarygodny psychologicznie portret starzejącej się kobiety na tle, reportażowych niemal, opisów Lagos i południowo-wschodniej Nigerii.
Jean-Baptiste Botul - Życie seksualne Immanuela Kanta
W swoich wykładach Botul przedstawia pełny zestaw kantowskich ćwiczeń, a tym samym oddaje hołd heroizmowi człowieka, który w pełni zwalczył zwierzęcą, trywialną część swojej natury.
Lars Gustafsson - Wełna
Nie jest łatwo pisać o Wełnie. Książka traktuje o sprawach ważkich i trzeba literackiego wdzięku Gustafssona, by uniknąć przy tym patosu czy pretensjonalności. Autor lawiruje między maskującą metaforyką i bezwstydną otwartością.
Alfred Döblin - Berlin Alexanderplatz
Jeszcze bardziej niż w wypadku Dublina Joyce’a, Manhattanu Dos Passosa, czy Petersburga Biełego, Berlin Döblina sam w sobie jest bohaterem, żywą istotą złożoną z tysięcy głów, rąk i korpusów.
Curzio Malaparte - Skóra
Makabryczne, odpychające, groteskowe obrazy głodu, upodlenia i śmierci wywołują sprzeciw czytającego. Polecam Skórę tylko dlatego, że to z niej biorą początek Czas Apokalipsy i Cienka czerwona linia.
Zygmunt Kubiak - Dzieje Greków i Rzymian
Starożytne Grecja i Rzym to korzenie kultury i chciałoby się powiedzieć – myślenia politycznego oświeconego Europejczyka. Kubiak, za co mu chwała, nie zapomina przy tym o korzeniach korzeni – historii starożytnego Wschodu i Egipcie.
Janet Frame - Na wyspę – Teraz, Anioł przy moim stole, Wysłannik z Lustrzanego Miasta
Pisarstwo nie było dla Janet Frame rzemiosłem – uczyniła je religią, zakonem i pustelnią. Ogół uczuć, sił i uwagi konsekwentnie podporządkowywała jednemu celowi: literaturze.
Herman Hesse - Wilk stepowy
Indywidualna tragedia Hessego uszlachetnia powieść, pozwala w niej dostrzec prawdziwe emocje, którymi łatwo się „zarazić”. Inaczej się tę książkę czyta na różnych etapach własnej biografii.
Jean Duché - Całe życie Marianny, czyli historia Francji
Czas wydaje się zupełnie nie imać tej książki. Warto by było znowu ją wydać, najlepiej dokonać reprintu z pierwszej edycji. Choćby dla udowodnienia, że 48 lat temu powstało coś, co jako żywo przypomina współczesny hipertekst.
Bolesław Leśmian - Przygody Sindbada Żeglarza
Książka ta nabiera treści i znaczeń w miarę, jak jej czytelnik dorasta. Słabnie zainteresowanie fabułą, a rośnie to, jakie warto poświęcić poetyckim walorom języka, precyzyjnej konstrukcji tych opowieści uwydatniającej ich wyraźny rytm.
Francoise Sagan - Witaj, smutku
Wejście w świat dorosłych, czyli na drogę obłudy, zdrady, cynizmu i wyrachowania. Opisująca ten akces powieść nadal więc zostaje jedną z najciekawszych rozpraw o dojrzewaniu.
Autorzy afrykańscy - Na południe od Sahary. Opowiadania afrykańskie
Wątki „etnograficzne” przeplatają się w większości, zamieszczonych w zbiorze, opowiadań z problematyką społeczną. Jak pogodzić tradycję z nowoczesnością? Jak poradzić sobie z dziedzictwem kolonializmu?
Konstandinos Kawafis - Wiersze zebrane
Tematem wiersza mógł stać się portret włożony między karty jakiejś książki, mało znany fakt z zamierzchłej przeszłości albo zdanie zaczerpnięte z pism starożytnego autora.
Clarissa Pinkola Estés - Biegnąca z wilkami
Biegnąca z wilkami zachęca do nawiązania kontaktu z własnym wnętrzem, do karmienia duszy wrażeniami, ideami, muzyką, do pielęgnacji talentów. Jest peanem na cześć siły, miłości i twórczości, nie popadając przy tym w poradnikowe schematy.
Marguerite Duras - Moderato cantabile
Niedomówienia, oszczędność słów i gestów, tło naszkicowane delikatną kreską stanowią kojącą przeciwwagę dla czasów triumfalnego ekshibicjonizmu, łamania kolejnych tabu i zachwiania wartości.
William Shakespeare - Burza
Prospero pragnie służyć ludziom. Czyni to z ukrycia, ponad nimi, a niekiedy wbrew ich woli. Wpisuje się przeto na długą listę postaci fikcyjnych i prawdziwych, które łączyły taki, nieco pokrętny styl działania z chęcią naprawy świata
Giuseppe Tomasi di Lampedusa - Lampart
Jeśli ktoś jest obdarzony przenikliwością Lamparta, może zrozumieć, jak teraźniejszość staje się historią i wyciągnąć z tego właściwie wnioski. Taka przenikliwość nie jest jednak dana bezkarnie.
Baruch Spinoza - Traktat teologiczno-polityczny
Postulaty etyczne zawarte w Biblii wyznaczają tylko pewne minimum, pozwalające każdemu człowiekowi opanować przyrodzoną słabość, jeśli uwierzywszy w osobowego Boga zechce je sobie narzucić. Spinoza jednak przeczył istnieniu takiego Boga.
Colin Wilson - Outsider
Swoich bohaterów literackich i realnych Wilson wykorzystuje w jednym celu. Chce pokazać, w jaki sposób człowiek marnuje swe talenty i jak można temu zapobiec.
George Bernard Shaw - Pigmalion
Sztuka Shawa jest wariacją na temat tego odwiecznego, fundamentalnego zagadnienia poruszanego w mitach, wierzeniach religijnych, filozofii i literaturze. Zagadnienia skutków demiurgii, tworzenia i kształtowania nowego istnienia.
Juliusz Verne - Tajemnicza wyspa
130 lat po pierwszym wydaniu Tajemniczej wyspy z pewnością z większym niż Verne sceptycyzmem patrzymy na społeczne utopie - skłonni bylibyśmy raczej już prosić Opatrzność, by uchroniła nas przed kolejnymi próbami ich utworzenia
Rene Descartes - Rozprawa o metodzie
Zwątpić we wszystko, czego nauczyło nas życie i pokolenia poprzedników, by wszystko odbudować za pomocą własnego rozumu – oto zasada, która do dziś frapuje czytelników
Erazm z Rotterdamu - Pochwała głupoty
W zgodnej opinii fachowców i amatorów Pochwała głupoty uchodzi za jedyne dzieło Erazma, które przetrwało próbę czasu. Reszta jego dorobku – liczącego blisko dziesięć tysięcy stron druku – należy do przeszłości.
Thomas Edward Lawrence - Siedem filarów mądrości
Zapiski oficera wywiadu, ale także, a może przede wszystkim obserwacje podróżnika-orientalisty
Thomas Bernhard - Autobiografie
Docieranie wraz z autorem do szpiku słów, a jednocześnie do źródeł ludzkich obsesji
Roland Barthes - Fragmenty dyskursu miłosnego
Niewiele jest pięknego w chemii czy biologii, całe piękno miłości opiera się na urodzie i złożoności rytuału - francuski uczony skupia się właśnie na rytuale
Józef Roth - Marsz Radetzky'ego
Napisany w połowie pisarskiej drogi Marsz Radetzky'ego jest właściwie książką pożegnalną, albowiem ze starym światem żegnał się Roth przez całe życie
Stefan Grabiński - Demon ruchu
Nie wszystko, co wyszło spod pióra Grabińskiego, zasługuje dzisiaj na lekturę. Gdy jednak osobiste urazy nie mącą mu wzroku, Grabiński rzeczywiście widzi więcej.
Izaak Singer - Sztukmistrz z Lublina
Bohaterowie Singera bezustannie balansują między wiarą a zwątpieniem
Julian Barnes - Historia świata w dziesięciu i pół rozdziałach
Barnes sugeruje, że kiedy w grę wchodzi jakakolwiek narracja, mamy już do czynienia z kłamstwem
John Steinbeck - Ulica Nadbrzeżna
Powieść mądra i piękna, malująca poezję biednej ulicy, opowieść pyszna i krwista
James MacPherson - Pieśni Osjana
Młody poeta ani nie zmyślił, ani wiernie nie przetłumaczył podań szkockich górali. Postąpił tak jak wielu ówczesnych tłumaczy
„przeczytaj i napisz lepiej”
Vincent van Gogh - Listy do brata
Doprawdy, mogą za nas mówić tylko nasze obrazy– napisał van Gogh. Choć w istocie one dziś mówią o nim najwięcej, warto wsłuchać się także w to, czego kiedyś chciał wysłuchać tylko Theo
Tim Winton - Oko i błękit
Już po lekturze tej szczupłej książki nietrudno zrozumieć, dlaczego pisarz został ongiś uznany za objawienie australijskiej literatury
Albert Camus - Dżuma
Czy człowiek pozbawiony wiary w sens egzystencji znajdzie w sobie dość siły by przeciwstawić się złu i cierpieniu?
Patrick White - Wóz ognisty
Pisarz zmusza czytelnika do postawienia sobie pytań o najistotniejsze elementy ludzkiej kondycji
Bohumil Hrabal - Bar Świat
Opowiadania zebrane w tym tomie ukazują charakterystyczną dla prozy czeskiego pisarza afirmację codzienności
Bruno Schulz - Sklepy cynamonowe
Powoli i niepostrzeżenie wprowadza nas w nierealność snu, w rzeczywistość przeobrażoną
William Shakespeare - Hamlet
Cała późniejsza literatura czy filozofia jest tylko aneksem do dzieła tego genialnego Anglika
Wieniedikt Jerofiejew - Moskwa-Pietuszki
Podróż przez deliryczną i obłędną rzeczywistość, przez kolejne kręgi piekła, życiowego koszmaru
Jorge Luis Borges - Alef, Fikcje
Proza Borgesa to niezwykłe połączenie metafizyki, fantastyki, realizmu i magii
Carroll Lewis - Alicja w Krainie Czarów
Świat Alicji to pogranicze rozumu i nierozumności, w którym obowiązują reguły wychodzące poza znaną nam logikę
George Orwell - Rok 1984
Nie istnieje obiektywna, zewnętrzna rzeczywistość, nie ma żadnej absolutnej hierarchii wartości
Joseph Heller - Paragraf 22
Ta książka jest brutalna, ordynarna i bluźniercza czasami, jeśli pamiętamy jeszcze, co znaczy to słowo. Dlatego jest tak szczera i prawdziwa.
Fiodor Dostojewski - Zbrodnia i kara
Zbrodnia okazuje się okrutna i ponura, a co gorzej, pospolita i trywialna.
Jaroslav Hasek - Przygody dobrego wojaka Szwejka
Człowiek może być wolny w tym świecie tylko jako idiota, powiedział kiedyś Hasek.
Sławomir Mrożek - Tango
To świat przeżarty przez sceptycyzm i niewiarę, w którym brak prawdziwych, „mieszczańskich” uczuć i namiętności.
Michaił Bułhakow - Mistrz i Małgorzata
W plebiscytach powieść uznana za najwybitniejsze dzieło XX wieku.
Aldous Huxley - Nowy wspaniały świat
Wizja Huxleya jest tym bardziej przerażająca, że spełnia się niemal na naszych oczach.
Jonathan Swift - Podróże do wielu odległych narodów świata
Błyskotliwa satyra o potężnym ładunku niechęci i pogardy do zwyrodniałego świata i upadłej ludzkości.
Samuel Beckett - Czekając na Godota
Według jednej z opinii „Czekając na Godota” to skecz zrobiony z „Myśli” Pascala i zagrany przez cyrk braci Fratellinich.
James Joyce - Ulisses
Zamiar Joyce’a był zaiste bluźnierczy. Stworzyć dzieło całkowite, dzieło-kosmos.
Franz Kafka - Proces
Świat Kafki jest spójny i konsekwentny. I dlatego jest tak przerażający.