Możliwość podejmowania pracy przez obywateli UE w administracji publicznej
Praca w instytucjach włoskiej administracji publicznej generalnie jest zarezerwowana dla obywateli Włoch. Warto jednak zaznaczyć, że obywatele krajów należących do Unii Europejskiej mogą podejmować zatrudnienie w niektórych państwowych urzędach i instytucjach.
Traktat o Unii Europejskiej przewiduje swobodę w podejmowaniu zatrudnienia na obszarze UE dla wszystkich pracowników wspólnoty, nakłada jednak ograniczenia związane z podejmowaniem zatrudnienia w instytucjach administracji publicznej przez obywateli nie będących obywatelami danego kraju.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości w 1980 r. interweniował w sprawie ww. klauzuli i zniósł część ograniczeń. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału obywatele UE, nie będący obywatelami kraju, w którym mieszkają, nie mogą sprawować urzędów administracji publicznej, których zadaniem jest ochrona interesów państwa i społeczeństwa. Funkcje te mogą zatem sprawować wyłącznie obywatele danego kraju.
Włoskie prawo, począwszy od zapisu w konstytucji aż po ustawę n. 165 z 2001 r., dotyczącej administracji publicznej przewiduje możliwość zatrudnienia obywateli UE, nie będących obywatelami Włoch przez instytucje i urzędy, które nie sprawują bezpośredniej władzy nad interesami i bezpieczeństwem państwa. Ponadto włoski rząd wydał specjalny dekret (D.P.C.M. 174/1994), w którym określił jakie funkcje w urzędach administracji publicznej mogą sprawować wyłącznie obywatele Włoch, w konsekwencji określił też w jakich urzędach i na jakich stanowiska mogą być zatrudniani obywatele UE nie posiadający włoskiego obywatelstwa. Dla obywateli Włoch są zarezerwowane, m.in. stanowiska kierownicze w urzędach administracji publicznej, wysokie stanowiska urzędnicze w strukturach administracyjnych bezpośrednio podporządkowanych państwu, a także miejsca pracy w urzędach miasta, w prowincjach i w regionach, w Banca d.Italia. Ponadto obywatelstwo włoskie jest niezbędne w przypadku urzędników sądowych, żołnierzy zawodowych, adwokatów i prokuratorów państwowych oraz policjantów.
Obywatele UE nie będący obywatelami Włoch mogą zatem obejmować stanowiska, dla których nie jest wymagane posiadanie włoskiego obywatelstwa. Warto jednak zaznaczyć, że osoby ubiegające się o pracę w urzędach administracji publicznej muszą posiadać niezbędne kompetencje wymagane dla danego stanowiska oraz biegłą znajomość języka włoskiego. Zatrudnienie we włoskich strukturach administracji publicznej zdobywa się zazwyczaj w drodze konkursu.