Czas przeszły historyczny w języku włoskim - tworzenie
Czas przeszły passato remoto jest historycznym i literackim odpowiednikiem passato prossimo. Wyraża czynność przeszłą dokonaną, ale w odróżnieniu od passato prossimo, jest ona odległa od teraźniejszości i nie ma z nią związku. O tej różnicy mówią nam nazwy czasów: prossimo - bliski, remoto - daleki.
Regularne formy passato remoto tworzymy przez zastąpienie zakończeń bezokolicznika -are, -ere, -ire odpowiednimi końcówkami:
| 1 koniugacja -are | 2 coniugacja -ere | 3 koniugacja -ire | |
| io | -ai | -ei/-etti | -ii |
| tu | -asti | -esti | -isti |
| lui/lei | -ò | -é/-ette | -ì |
| noi | -ammo | -emmo | -immo |
| voi | -aste | -este | -iste |
| loro | -arono | -erono/-ettero | -irono |
Zobaczmy teraz odmianę przykładowych czasowników regularnych w trzech koniugacjach:
Pierwsza koniugacja:
| amare | kochać | |
| io | playamai | pokochałem/-am |
| tu | playamasti | pokochałeś/-aś |
| lui/lei | playamò | pokochał/-ała |
| noi | playamammo | pokochaliśmy/-ałyśmy |
| voi | playamaste | pokochaliście/-ałyście |
| loro | playamarono | pokochali/-ały |
Druga koniugacja:
| temere | bać się | |
| io | playtemei | bałem/-am się |
| tu | playtemesti | bałeś/-aś się |
| lui/lei | playtemé/temette | bał/-ała się |
| noi | playtememmo | baliśmy/-ałyśmy się |
| voi | playtemeste | baliście/-ałyście się |
| loro | playtemerono/temettero | bali/-ały sie |
Trzecia koniugacja:
| partire | wyjeżdżać | |
| io | playpartii | wyjechałem/-am |
| tu | playpartisti | wyjechałeś/-aś |
| lui/lei | playpartì | wyjechał/-ała |
| noi | playpartimmo | wyjechaliśmy/-ałyśmy |
| voi | playpartiste | wyjechaliście/-ałyście |
| loro | playpartirono | wyjechali/-ały |
Jednak wiele czasowników tworzy passato remoto nieregularnie:
| essere-być | avere-mieć | |
| io | playfui | ebbi |
| tu | playfosti | avesti |
| lui/lei | playfu | ebbe |
| noi | playfummo | avemmo |
| voi | playfoste | aveste |
| loro | furono | ebbero |
| dare-dawać | stare-przebywać, miewać się |
fare-robić | |
| io | diedi | stetti | feci |
| tu | desti | playsteste | facesti |
| lui/lei | diede | stette | fece |
| noi | demmo | stemmo | facemmo |
| voi | playdeste | playsteste | playfaceste |
| loro | diedero | stettero | fecero |
Pozostałe czasowniki o nietypowej odmianie mają nieregularne tylko pierwszą i trzecią osobę liczby pojedynczej oraz trzecią osobę liczby mnogiej. Wystarczy, że znamy pierwszą osobę liczby pojedynczej i potrafimy odmienić cały czasownik: końcówkę pierwszej osoby -si zamieniamy w trzeciej osobie pojedynczej na -se, a w trzeciej mnogiej na -sero. Pozostałe osoby (2 pojedynczą, 1 i 3 mnogą) tworzymy regularnie:
| accendere-zapalać | |
| io | accesi |
| tu | accendesti |
| lui/lei | accese |
| noi | accendemmo |
| voi | accendeste |
| loro | accesero |
Większość czasowników nieregularnych w passato remoto można pogrupować. Wiemy już jak z nimi postępować, wystarczy nam więc tylko pierwsza osoba liczby pojedynczej.
Czasowniki zakończone na -dere, -rdere, -ndere, -nere tracą odpowiednio -d-, -rd-, -nd-, -n-:
| znaczenie | bezokolicznik | 1 os. l. poj. passato remoto |
| pytać, prosić | playchiedere | chiesi |
| zamykać | playchiudere | chiusi |
| decydować | playdecidere | decisi |
| bronić | difendere | difesi |
| zależeć | dipendere | dipesi |
| dzielić | playdividere | divisi |
| chować | nascondere | nascosi |
| obrażać | offendere | offesi |
| tracić, gubić | playperdere | persi |
| brać | playprendere | presi |
| śmiać się | playridere | risi |
| zostawać | playrimanere | rimasi |
| schodzić | playscendere | scesi |
| wydawać | playspendere | spesi |
| zabijać | playuccidere | uccisi |
Czasowniki zakończone na -cere, -gere, -gliere, -gnere, -guere, -rrere, -vere tracą odpowiednio -c-, -g-, -gu, -r-, -v-:
| znaczenie | bezokolicznik | 1 os. l. poj. passato remoto |
| zbierać | cogliere | colsi |
| biec | playcorrere | corsi |
| malować | dipingere | dipinsi |
| odróżnić | playdistinguere | distinsi |
| wyłaniać się | playemergere | emersi |
| płakać | playpiangere | piansi |
| rozwiązywać | playrisolvere | risolsi |
| wybierać | playscegliere | scelsi |
| gasić | playspegnere | spensi |
| pchać | playspingere | spinsi |
| zdejmować | playtogliere | tolsi |
| wygrywać | playvincere | vinsi |
| odwracać | playvolgere | volsi |
