Tryb rozkazujący w języku włoskim - tworzenie
Tryb rozkazujący imperativo służy do wydawania rozkazów i poleceń. Tworzymy go poprzez zastąpienie zakończeń bezokolicznikowych -are, -ere, -ire odpowiednimi końcówkami.
UWAGA! W trybie rozkazującym nie występuje pierwsza osoba liczby pojedynczej.
Przyjrzyjmy się poszczególnym koniugacjom:
Pierwsza koniugacja:
| pierwsza koniugacja (-are) | |
| io | --- |
| tu | -a |
| lui/lei | -i |
| noi | -iamo |
| voi | -ate |
| loro | -ino |
| cantare | śpiewać | ||
| io | --- | ja | ---- |
| tu | canta! | ty | śpiewaj! |
| lui/lei | canti! | on/ona | niech śpiewa! |
| noi | cantiamo! | my | śpiewajmy! |
| voi | cantate! | wy | śpiewajcie! |
| loro | cantino! | oni/one | niech śpiewają! |
Druga koniugacja:
| druga koniugacja (-ere) | |
| io | --- |
| tu | -i |
| lui/lei | -a |
| noi | -iamo |
| voi | -ete |
| loro | -ano |
| leggere | czytać | ||
| io | --- | ja | --- |
| tu | leggi! | ty | czytaj! |
| lui/lei | legga! | on/ona | niech czyta! |
| noi | leggiamo! | my | czytajmy! |
| voi | leggete! | wy | czytajcie! |
| loro | leggano! | oni/one | niech czytają! |
Trzecia koniugacja:
| trzecia koniugacja | |
| io | --- |
| tu | -i |
| lui/lei | -a |
| noi | -iamo |
| voi | -ite |
| loro | -ano |
| dormire | spać | |||
| io | --- | ja | --- | |
| tu | dormi! | ty | śpij! | |
| lui/lei | dorma! | on/ona | niech śpi! | |
| noi | dormiamo! | my | śpijmy! | |
| voi | dormite! | wy | śpijcie! | |
| loro | dormano! | oni/one | niech śpią! | |
UWAGA! W drugiej osobie liczby pojedynczej tryb rozkazujący przeczący tworzymy, dodając bezokolicznik do partykuły przeczącej non.
| druga osoba liczby pojedynczej | ||||
| tryb rozkazujący twierdzący - 2 os. l.poj. | tryb rozkazujący przeczenie - 2 os. l.poj. | |||
| 1 koniugacja | Canta! | Śpiewaj! | Non cantare! | Nie śpiewaj! |
| 2 koniugacja | Legga! | Czytaj! | Non leggere! | Nie czytaj! |
| 3 koniugacja | Dorma! | Śpij! | Non dormire! | Nie śpij! |
W przypadku pozostałych osób przeczenie tworzymy tylko dodając partykułę non przed odmienionym czasownikiem:
| tryb rozkazujący przeczenie | ||
| 1 koniugacja | non canti! | niech nie śpiewa! |
| non cantiamo! | nie spiewajmy! | |
| non cantate! | nie śpiewajcie! | |
| non cantino! | niech nie śpiewają! | |
| 2 koniugacja | non legga! | niech nie czyta! |
| non leggiamo! | nie czytajmy! | |
| non leggete! | nie czytajcie! | |
| non leggano! | niech nie czytają! | |
| 3 koniugacja | non dorma! | niech nie śpi! |
| non dormiamo! | nie śpijmy! | |
| non dormite! | nie śpijcie! | |
| non dormano! | niech nie śpią! |
Jak to w języku włoskim, również w trybie rozkazującym nie brakuje wyjątków.
Zacznijmy od dwóch podstawowych, essere - być oraz avere - mieć oraz sapere - wiedzieć, który ma podobną nieregularność jak avere:
| essere | być | avere | mieć | sapere | wiedzieć | |
| io | --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| tu | sii! | bądź! | abbi! | miej! | sappi! | wiedz! |
| lui/lei | sia! | niech będzie! | abbia! | niech ma! | sappia! | niech wie! |
| noi | siamo! | bądźmy! | abbiamo! | miejmy! | sappiamo! | wiedzmy! |
| voi | siate! | bądźcie! | abbiate! | miejcie! | sappiate! | wiedzcie! |
| loro | siano! | niech będą! | abbiano! | niech mają! | sappiano! | niech wiedzą! |
Teraz zobaczmy jak odmieniają się kolejne nieregularne czasowniki, które w 2 osobie liczby pojedynczej mają dwie dopuszczalne formy:
| andare | iść, jechać | dare | dawać | fare | robić | stare | znajdować się | |
| io | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| tu | va'/vai! | idź! | da'/dai! | daj! | fa'/fai! | rób! | sta'/stai! | bądź/ zostań! |
| lui/lei | vada! | niech idzie! | dia! | nich da! | faccia! | nich robi! | stia! | niech będzie/ zostanie! |
| noi | andiamo! | idźmy! | diamo! | dajmy! | facciamo! | róbmy! | stiamo! | bądźmy/ zostańmy! |
| voi | andate! | idźcie! | date! | dajcie! | fate! | róbcie! | state! | bądźcie/ zostańcie! |
| loro | vadano! | niech idą! | diano! | niech dadzą! | fanno! | niech robią! | stiano! | niech będą/ niech zostaną! |
I na koniec jeszcze kilka podstawowych, nieregularnych czasowników:
| dire | mówić | venire | przychodzić | tenere | trzymać | volere | chcieć | |
| io | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| tu | di! | mów! | vieni! | przyjdź! | tieni! | trzymaj! | vogli! | chciej! |
| lui/lei | dica! | niech mówi! | venga! | niech przyjdzie! | tenga! | niech trzyma! | voglia! | niech chce! |
| noi | diciamo! | mówmy! | veniamo! | przyjdźmy! | teniamo! | trzymajmy! | vogliamo! | chciejmy! |
| voi | dite! | mówcie! | venite! | przyjdźcie! | tenete! | trzymajcie! | vogliate! | chciejcie! |
| loro | dicano! | niech mówią! | vengano! | niech przyjdą! | tengano! | niech trzymają! | vogliano! | niech chcą! |