Dopasować osobowość do wymagań pracodawcy
Dla pracodawców ważne jest nie tylko to, jakiego rodzaju doświadczeniem zawodowym możemy się poszczycić, jak gruntowne odebraliśmy wykształcenie i jak bardzo chcemy pracować w danej firmie, ale przede wszystkim - jaką osobowością możemy się pochwalić.
Spośród licznych cech osobowości można stworzyć ranking tych najczęściej poszukiwanych u idealnych kandydatów do pracy, niezależnie od sektora gospodarki. Na podstawie analizy ofert pracy zgłaszanych do Biura Karier Uniwersytetu Jagiellońskiego wynika, iż najbardziej pożądane są tak zwane wysokie zdolności interpersonalne, czyli łatwość w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi. Za tym określeniem kryje się otwartość na inne osoby, wysoka kultura osobista oraz komunikatywność – bezproblemowe przekazywanie swoich myśli czy oczekiwań innym.
Kolejnym cennym przymiotem jest umiejętność pracy w grupie - nastawienie na współpracę z klientami, członkami zespołu, gotowość do kompromisów czy swobodne przekonywanie do swoich racji. Cecha ta nierozerwalnie związana jest z wymienioną wcześniej komunikatywnością. Nie mniej ważna jest wewnętrzna motywacja kandydata nadająca mu zapał do pracy oraz samodzielność w działaniu. Ponadto idealny kandydat to osoba, która myśli analitycznie, czyli wyciąga trafne wnioski na podstawie nawet niepełnych przesłanek i informacji. Zdolność szybkiego uczenia się także jest w cenie wśród pracodawców. W terminologii psychologicznej cechy bardzo przydatne na rynku pracy to: ekstrawersja, stabilność emocjonalna, otwartość na doświadczenia, sumienność oraz umiarkowany poziom ugodowości.
Jeśli spełniamy wszystkie kryteria nie pozostaje nic innego jak odetchnąć z ulgą i zacząć przebierać w ofertach. Jednakże gdy sami oceniliśmy, że charakterystyka naszej osoby odbiega znacząco od zaprezentowanego prototypu, przemyślmy, czy możemy swoją osobowość uzupełnić o brakujące elementy. Zakres i głębokość zmian zależy od etapu kształtowania się osobowości – im jest on wcześniejszy tym szerszych i trwalszych alteracji można dokonać. Im stajemy się starsi, tym mniej nasza osobowość podatna jest na trwałe zmiany.
Istnieje kilka czynników wywołujących wspomniane zmiany. Podstawowym jest rozwój człowieka i jego kształtowanie – to naturalne, iż w czasie dorastania zmieniamy się w sposób diametralny, na dodatek w błyskawicznym tempie. Ten etap mamy już prawdopodobnie za sobą. Czy jako ludzie dorośli nie mamy już szansy zmodyfikować naszej osobowości, tak, by umożliwiała nam ona dostosowanie się do panujących obecnie wymogów? Owszem, mamy, ale raczej nie w sposób radykalny. Zmiany te mogą wynikać między innymi z podejmowanych przez nas ról (np. roli żony, męża, handlowca, kierownika, sprzedawcy, osoby poszukującej zatrudnienia, studenta, sąsiada itp.) i adaptacji naszego zachowania do ich wymogów. Mogą być one także rezultatem utraty lub rezygnacji z pewnych ról (możemy zostać zwolnieni lub zdegradowani, skończyć studia, rozwieść się ze współmałżonkiem).
W pewnych przypadkach osobowość może się zmienić pod wpływem czynników fizjologicznych, podejmowanych terapii czy chorób (fizycznych i psychicznych). Badania empiryczne wskazują, że ukształtowana osobowość jest raczej tworem stabilnym. Według takiej interpretacji jesteśmy niemalże „skazani” na powielanie wynikającego z osobowości schematu zachowania, z jakiego korzystamy obecnie. Jeśli wziąć pod uwagę perspektywę dalekosiężną - zapewne to twierdzenie jest prawdziwe. Bardzo trudno jest wyzbyć się pewnych nawyków w zachowaniu. Nie jest to wszakże niemożliwe –posiadanie utartych schematów zachowań nie skazuje nas na jeden rodzaj działania. Możemy reagować w inny, nowy sposób jeśli mamy po temu odpowiednio wysoką motywację lub gdy sytuacja zewnętrzna wymusza na nas innowację zachowania.
Z tej perspektywy patrząc – jeżeli jesteśmy w sytuacji poszukiwania pracy i oceniamy naszą osobowość jako daleką od przedstawionego powyżej idealnego wzorca - nic straconego – w ramach przystosowywania się do nowych okoliczności (czyli szukania pracy) możemy nauczyć się lepiej działać w grupie, choć do tej pory wygodniej pracowało nam się solo, jaśniej przekazywać swoje myśli, jeśli zauważymy, że jesteśmy niezrozumiali, czy przywiązywać większą wagę do wskazówek, które kiedyś wydawały się bez znaczenia. To, czy tak się faktycznie stanie zależy od wysiłku, jaki włożymy w dokonanie ewolucji zachowania, a co za tym idzie osobowości.