Liczebniki główne - język włoski
Liczebniki główne odpowiadają na pytanie ile? (jeden, dwa, trzy, cztery ...)
Liczebniki od 0 do 10 są nieregularne i należy nauczyć się ich na pamięć:
0 | playzero |
1 | playuno |
2 | playdue |
3 | playtre |
4 | playquattro |
5 | playcinque |
6 | playsei |
7 | playsette |
8 | playotto |
9 | playnove |
10 | playdieci |
Liczebniki od 11 do 16 mają cząstkę "dici" (polskie "naście") na końcu, a od 17 do 19 na początku:
11 | playundici |
12 | playdodici |
13 | playtredici |
14 | playquattordici |
15 | playquindici |
16 | playsedici |
17 | playdiciassette |
18 | playdiciotto |
19 | playdiciannove |
Pełne dziesiątki od 20 do 90 wyglądają następująco:
20 | playventi |
30 | playtrenta |
40 | playquaranta |
50 | playcinquanta |
60 | playsessanta |
70 | playsettanta |
80 | playottanta |
90 | playnovanta |
Do pełnych dziesiątek dodajemy jednostki. Zobaczmy to na przykładzie liczby 20:
21 | playventuno |
22 | playventidue |
23 | playventitré |
24 | playventiquattro |
25 | playventicinque |
26 | playventisei |
27 | playventisette |
28 | playventotto |
29 | playventinove |
Zwróćmy uwagę na brak ostatniej samogłoski dziesiątki przy jednostkach uno i otto.
Warto też zauważyć, że jednostkę "tre" w połączeniu z dziesiątką zapisujemy z akcentem graficznym, zatem -tré.
Pełne setki tworzymy, dodając do liczebnika jednostkowego cząstkę cento.
100 | playcento |
200 | playduecento |
300 | playtrecento |
400 | playquattrocento |
500 | playcinquecento |
600 | playseicento |
700 | playsettecento |
800 | playottocento |
900 | playnovecento |
Trzeba pamiętać, że przy połączeniu jednostki uno i otto z setką zachorujemy ostatnią samogłoskę setki, zatem piszemy: centouno, centootto.
A teraz czas wyższe liczebniki:
1000 | playmille |
2000 | playduemila |
3000 | playtremila |
Zatem 1000 to mille, ale UWAGA! 2000 to duemila, 3000 - tremila, itd..
Zostały nam jeszcze miliony:
1000000 | playun milione |
2000000 | playdue milioni |
3000000 | playtre milioni |
I jeszcze jedna bardzo ważna uwaga: wszystkie liczebniki, poza milionami, słownie zapisujemy jako jeden wyraz. Oto kilka przykładów:
150 | playcentocinquanta |
162 | playcentosessantadue |
488 | playquattrocentoottantotto |
1999 | playmillenovecentonovantanove |
2009 | playduemilanove |
1.557.000 | playun milione cinquecentocinquantasettemila |
Trzeba jednak pamiętać, że nie będzie błędne powiedzenie również: cento e cinquanta chilometri - setki i tysiące możemy rozdzielić spójnikiem "e", chociaż formami częściej używanymi są te pisane łącznie.
Liczebniki główne są bardzo często używane w języku włoskim, nawet tam, gdzie po polsku stosuje się liczebniki porządkowe, np.:
1) do wyrażania godzin:
playÈ l'una. | Jest pierwsza. |
playSono le due. | Jest druga. |
playSono le ventiquattro. | Jest dwudziesta czwarta. |
playSono le cinque e venti. | Jest piąta dwadzieścia. |
playSono le otto meno un quarto. | Jest za kwadrans ósma. |
2) do wskazywania kolejnego dnia miesiąca:
playil due maggio | drugi maja |
playil tre settembre | trzeci września |
playl'undici gennaio | jedenasty stycznia |
playil venti marzo | dwudziesty marca |
playil trentuno dicembre | trzydziesty pierwszy grudnia |
Wyjątek stanowi primo - pierwszy, który również po włosku wyraża się liczebnikiem porządkowym.
playil primo aprile | pierwszy kwietnia |