Przyimki w języku włoskim
Przyimki są nieodmienną częścią mowy, nie posiadają samodzielnego znaczenia i występują zawsze wraz z rzeczownikiem, zaimkiem, przymiotnikiem, przysłówkiem lub bezokolicznikiem.
Te niepozorne słówka są bardzo ważnymi elementami zadania, gdyż wpływają na znaczenie innych wyrazów. Zdanie bez przyimka lub ze źle użytym przyimkiem często jest niezrozumiałe.
Każdy z włoskich przyimków ma wiele polskich odpowiedników i vice versa, dlatego nie można ich jednoznacznie przetłumaczyć. Wszystko zależy od tego jakiej innej części zdania towarzyszą.
Zaobserwujmy to na dwóch przykładach:
1) włoski przyimek a:
| playDo i fiori alla mamma. | Daję kwiaty mamie. (brak przyimka) |
| playSto a casa. | Jestem w domu. |
| playVado a Roma. | Jadę do Rzymu. |
| playVado in palestra alle cinque. | Idę na siłownię o piątej. |
| playChiudo la porta a chiave. | Zamykam drzwi na klucz. |
| playComincio a lavorare. | Zaczynam pracować. (brak przyimka) |
2) polski przyimek do:
| playVado da Marco. | Idę do Marka. |
| playAndiamo in Italia. | Jedziemy do Włoch. |
| playQuando vai a Roma? | Kiedy jedziesz do Rzymu. |
| playPartono per Varsavia. | Wyjeżdżają do Warszawy. |
| playLa signora Marini si è recata al cinema. | Pani Marini udała się do kina. |
| playSalite sull'autobus! | Wsiadajcie do autobusu! |
Wyróżniamy przyimki właściwe i niewłaściwe.
Przyimki właściwe dzielimy na przyimki proste (preposizioni semplici) i ściągnięte z rodzajnikiem (preposizioni articolate).
Przyimki właściwe proste to: a, in, di, da, su, per, con, fra/tra.
Przyimki proste jedno- i dwuliterowa łączą się z rodzajnikami określonymi w jeden wyraz:
| il | lo | la | l' | i | gli | le | |
| a | al | allo | alla | all' | ai | agli | alle |
| in | nel | nello | nella | nell' | nei | negli | nelle |
| di | del | dello | della | dell' | del | degli | delle |
| da | dal | dallo | dalla | dall' | dal | dagli | dalle |
| su | sul | sullo | sulla | sull' | sul | sugli | sulle |
Przyimki proste trzyliterowe: tra/fra, con, per obecnie bardzo rzadko łączą się z rodzajnikami.
Nie ma wielu zasad, które określałby czy należy użyć przyimka prostego czy ściągniętego, ale poniżej wyróżniamy dwie najważniejsze:
1) przed rzeczownikiem, który jest nie znany z wcześniejszego kontekstu, nie jest szczególny lub specjalnie określony używamy przyimka prostego
| playLavoro in ufficio. | Pracuję w biurze. |
| playLa domenica Carla va in chiesa. | W niedzielę Carla chodzi do kościoła. |
przed rzeczownikiem, który jest znany z wcześniejszego kontekstu, jest szczególny lub określony używamy przyimka ściągniętego
| playLavoro nell'uffico al primo piano. | Pracuję w biurze na pierwszym piętrze. |
| playLa domenica Carla va nella chiesa di Sant'Eusebio. | W niedzielę Carla chodzi do kościoła Świętego Euzebiusza. |
2) w liczbie mnogiej używmy najcześciej zaimków ściągniętych
| playMarco abita negli Stati Uniti. | Marek mieszka w Stanach Zjednoczonych. |
| playStudio spesso nelle biblioteche. | Często uczę się w bibliotekach. |
w liczbie pojedynczej użyjemy zaimków prostych
| playMarco abita in America. | Marco mieszka w Ameryce. |
| playStudio spesso in biblioteca. | Często uczę się w bibliotece. |
Poszczególne przyimki właściwe omawiamy w osobnych rozdziałach wraz z zasadami ich użycia.
Należy jednak pamiętać, że wielu wyrażeń przyimkowych najlepiej nauczyć się na pamięć, ponieważ nie wynikają z żadnej z reguł (najczęściej są to wyrażenia frazeologiczne).
Wyróżniamy również wiele przyimków niewłaściwych. W rzeczywistości są to przysłówki, przymiotniki lub formy czasownikowe w funkcji przyimków. Nastręczają one dużo mniej problemów niż przyimki właściwe zarówno pod wględem budowy jak i znaczenia. Oto ich przykłady:
| playAda è dentro la casa. | Ada jest w domu. (wewnątrz) |
| playDopo la lezione vado a casa. | Po lekcji idę do domu. |
| playHo finito la scuola grazie a quest'insegnante. | Skończyłam szkołę dzięki temu nauczycielowi. |
| playHanno risposto tutti tranne Leo. | Odpowiedzieli wszyscy za wyjątkiem Leona. |
| playSecondo me si dovrebbe fare così. | Według mnie powinno się postąpić tak. |
| playMarco ti aspetta davvanti al negozio. | Marco czeka na ciebie przed sklepem. |