Czasowniki posiłkowe w czasach złożonych - język włoski
Czasownikiem posiłkowym w czasach złożonych może być essere - być lub avere - mieć.
Czasy złożone tworzymy odmieniając czasownik essere lub avere w odpowiednim czasie prostym i dodając imiesłów bierny czasownika właściwego. Oto przykłady:
| passato prossimo | playSono andata al cinema. | Poszłam do kina. |
| trapassato prossimo | playDopo che ero andata al cinema, ho parlato del film con Maria. | Po tym jak poszłam do kina, porozmawiałam o filmie z Marią. |
| futuro anteriore | playDopo che sarò andata al cinema, parlerò del film con Maria. | Po tym jak pójdę do kina, porozmawiam o filmie z Marią. |
| condizionale composto | playSarei andata al cinema, ma ho dovuto lavorare. | Poszłabym do kina, ale musiałam pracować. |
Nie zawsze jednak wiadomo, który czasownik właściwy wymaga czasownika posiłkowego essere, a który avere. Poznajmy zatem najważniejsze zasady.
Z avere występują:
1) wszystkie czasowniki przechodnie, czyli takie które wymagają dodatkowego, bezpośredniego określenia:
| czasownik przechodni | dopełnienie bliższe | znaczenie |
| playleggere | playil libro | czytać książkę |
| playscrivere | playla lettera | pisać list |
| playmangiare | playla mela | jeść jabłko |
| playbere | playl'acqua | pić wodę |
| playguardare | playil film | oglądać film |
| playascoltare | playla musica | słuchać muzyki |
| playcomprare | playil cibo | kupować jedzenie |
| playvendere | playla merce | sprzedawać towar |
2) niektóre czasowniki nieprzechodnie (nie mają dopełnienia bliższego). Oto najważniejsze z nich:
| playcredere | wierzyć | playpromettere | obiecywać |
| playpensare | myśleć | playpiangere | płakać |
| playtelefonare | telefonować | playridere | śmiać się |
| playlavorare | pracować | playtacere | milczeć |
| playdormire | spać | playparlare | rozmawiać |
| playringraziare | dziękować | playgridare | krzyczeć |
| playviaggiare | podróżować | playrifiutare | odmawiać |
| playpranzare | jeść obiad | playrinunciare | rezygnować |
| playcenare | jeść kolację | playsmettere | przestawać |
| playpermettere | pozwalać | playsoffrire | cierpieć |
3) niektóre czasowniki ruchu (ważny jest sam ruch, a nie dotarcie do jakiegoś miejsca):
| playcamminare | chodzić |
| playpasseggiare | spacerować |
| playmarciare | maszerować |
| playgirare | krążyć |
| playballare | tańczyć |
| playdanzare | tańczyć |
| playsciare | jeździć na nartach |
| playatterrare | lądować |
| playdecollare | startować |
Natomiast z essere występuje:
1) większość czasowników nieprzechodnich. Wśród nich:
- czasowniki statyczne:
| playessere | być |
| playesistere | istnieć |
| playstare | przebywać, czuć się, stać |
| playrimanere | zostawać |
| playrestare | zostawać |
- czasowniki zmiany stanu:
| playdiventare | stawać sie |
| playnascere | rodzić się |
| playmorire | umierać |
| playcrescere | rosnąć |
| playringiovanire | odmłodnieć |
| playinvecchiare | zestarzeć się |
| playdimagrire | schudnąć |
| playingrassare | przytyć |
| playesplodere | wybuchać |
| playscoppiare | wybuchać |
- większość czasowników ruchu (ważne jest dotarcie do miejsca):
| playandare | iść, jechać |
| playvenire | przychodzić |
| playuscire | wychodzić |
| playentrare | wchodzić |
| playpartire | wyjeżdżać |
| playtornare | wracać |
| playarrivare | przyjeżdżać |
| playgiungere | dotrzeć |
| playfuggire | uciekać |
| playscappare | uciekać |
- czasowniki zwrotne, np.:
| playlavarsi | myć się |
| playpettinarsi | czesać się |
| playvestirsi | ubierać się |
| playspogliarsi | rozbierać się |
| playvergognarsi | wstydzić się |
| playvedersi | widzieć się |
| playincontrarsi | spotykać się |
A oto przykładowe zdania w czasach złożonych z posiłkowymi avere i essere:
| playOggi ho mangiato una pizza buonissima. | Dziś zjadłam przepyszną pizzę. |
| playMarco non viene, avrà perso il treno. | Marek nie przychodzi, pewnie uciekł mu pociąg. |
| playAvrei comprato questo vestito ma era troppo caro. | Kupiłabym tę sukienkę, ale była za droga. |
| playOggi abbiamo dormito fino alle undici. | Dziś spaliśmy aż do jedenastej. |
| playIeri sono tornata dopo il viaggio in Cina. | Wczoraj wróciłam z podróży do Chin. |
| playOggi ci siamo svegliati molto presto. | Dziś obudziliśmy sie bardzo późno. |
| playTi piace questo posto? Non c'eri stata prima? | Podoba ci się to miejsce? Nie byłaś tu wcześniej? |
| playAppena ero partita per la Spagna, ho sentito la nostalgia della casa. | Jak tylko wyjechałam do Hiszpanii, zatęskniłam za domem. |