Czasownki nieregularne - czas teraźniejszy w języku włoskim
Znamy już trzy regularne koniugacje czasownika. Niestety, w czasie teraźniejszym wiele czasowników jest nieregularnych, czyli każdy ma własną, niepowtarzalną odmianę i każdej z tych odmian z osobna musimy się nauczyć.
Dla ułatwienia podzielimy najważniejsze czasowniki nieregularne na grupy:
1) Jako pierwszy - jedyny w swoim rodzaju, czasownik być:
| essere | być | |
| io | playsono | ja jestem |
| tu | playsei | ty jesteś |
| lui/lei | playè | on/ona jest |
| noi | playsiamo | my jesteśmy |
| voi | playsiete | wy jesteście |
| loro | playsono | oni/one są |
2) Czasowniki nieregularne pierwszej koniugacji mają nieregularną tylko drugą osobę liczby pojedynczej (zamiast końcówki -i końcówka -ai):
| dare - dawać | stare - miewać się, przebywać |
|
| io | playdo | playsto |
| tu | playdai | playstai |
| lui/lei | playdà | playsta |
| noi | playdiamo | playstiamo |
| voi | playdate | playstate |
| loro | playdanno | playstanno |
3) W przypadku kolejnej grupy czasowników wystarczy pamiętać jak brzmiały po łacinie, by móc je odmienić:
| polski | włoski | łacina |
| pić | playbere | bevere |
| mówić | playdire | dicere |
| tłumaczyć | playtradurre | traducere |
| bere - pić | dire - mówić | tradurre - tłumaczyć | |
| io | playbevo | playdico | playtraduco |
| tu | playbevi | playdici | playtraduci |
| lui/lei | playbeve | playdice | playtraduce |
| noi | playbeviamo | playdiciamo | playtraduciamo |
| voi | playbevete | playdite | playtraducete |
| loro | playbevono | playdicono | playtraducono |
UWAGA na drugą osobę liczby mnogiej czasownika dire!
4) Cechą następnej grupy czasowników są regularne (lub prawie regularne) pierwsze dwie osoby liczby mnogiej:
| playavere | mieć |
| playandare | iść, jechać |
| playuscire | wychodzić |
| playsedere | siedzieć |
| playsapere | wiedzieć |
| playmorire | umierać |
| avere - mieć | andare - iść, jechać | uscire - wychodzić | |
| io | playho | playvado | playesco |
| tu | playhai | playvai | playesci |
| lui/lei | playha | playva | playesce |
| noi | playabbiamo | playandiamo | playusciamo |
| voi | playavete | playandate | playuscite |
| loro | playhanno | playvanno | playescono |
| sedere - siedzieć | sapere - wiedzieć | morire - umierać | |
| io | playsiedo | playso | playmuoio |
| tu | playsiedi | playsai | playmuori |
| lui/lei | playsiede | playsa | playmuore |
| noi | playsediamo | playsappiamo | playmoriamo |
| voi | playsedete | playsapete | playmorite |
| loro | playsiedono | playsanno | playmuoiono |
UWAGA na pierwszą osobę liczby mnogiej czasownika avere!
5) Następujące czasowniki mają nieregularną pierwszą osobę liczby pojedynczej i trzecią liczby mnogiej:
| playvenire | przychodzić, pochodzić |
| playsalire | wchodzić |
| playrimanere | pozostawać |
| playscegliere | wybierać |
| playtenere | trzymać |
| playspegnere | wyłączać, gasić |
| playraccogliere | zbierać |
| playtrarre | ciągnąć |
| playporre | kłaść |
| venire - przychodzić, pochodzić |
salire - wchodzić | rimanere - pozostawać | scegliere - wybierać | tenere - trzymać | |
| io | playvengo | playsalgo | playrimango | playscelgo | playtengo |
| tu | playvieni | playsali | playrimani | playscegli | playtieni |
| lui/lei | playviene | playsale | playrimane | playsceglie | playtiene |
| noi | playveniamo | playsaliamo | playrimaniamo | playscegliamo | playteniamo |
| voi | playvenite | playsalite | playrimanete | playscegliete | playtenete |
| loro | playvengono | playsalgono | playrimangono | playscelgono | playtengono |
| raccogliere - zbierać | trarre - ciągnąć | porre - kłaść | spegnere - wyłączać | |
| io | playraccolgo | playtraggo | playpongo | playspengo |
| tu | playraccogli | playtrai | playponi | playspegni |
| lui/lei | playraccoglie | playtrae | playpone | playspegne |
| noi | playraccogliamo | playtraiamo | playponiamo | playspegniamo |
| voi | playraccogliete | playtraete | playponete | playspegnete |
| loro | playraccolgono | playtraggono | playpongono | playspengono |
Uwaga na drugą i trzecią osobę liczby pojedynczej czasowników venire i tenere oraz na bezokoliczniki trarre i porre.
6) Ostatnia grupa, to już niestety zupełnie nieregularności:
| playfare | robić |
| playpotere | móc |
| playdovere | musieć |
| playvolere | chcieć |
| fare - robić | potere - móc | dovere - musieć | volere - chcieć | |
| io | playfaccio | playposso | playdevo | playvoglio |
| tu | playfai | playpuoi | playdevi | playvuoi |
| lui/lei | playfa | playpuò | playdeve | playvuole |
| noi | playfacciamo | playpossiamo | playdobbiamo | playvogliamo |
| voi | playfate | playpotete | playdovete | playvolete |
| loro | playfanno | playpossono | playdevono | playvogliono |
Warto dodać, że czasowniki pochodne od tych podstawowych nieregularnych, wyżej wymienionych, będą się odmieniać podobnie.
I tak na przykład, czasowniki svenire (mdleć) odmienimy jak venire, czasownik riuscire (udać się, powieść się) odmienimy jak uscire, czasownik contenere (zawierać) odmienimy jak tenere, a na przykład czasownik suporre (przypuszczać) lub imporre (narzucać) odmienimy jak porre.