Rodzajniki włoskie

Rodzajnik to taka włoska część mowy, za którą Polacy nie przepadają. Te króciutkie słówka nastręczają nam szczególnych trudności, ponieważ w naszym języku ojczystym nie istnieją ich odpowiedniki.

Nie taki jednak rodzajnik straszny jak go malują. Zacznijmy zatem od ogólnej charakterystyki.

Rodzajnik to nieodłączny towarzysz rzeczownika. Nie może nigdy występować samodzielnie i sam nic nie znaczy. Jak wynika z jego nazwy, wskazuje na rodzaj rzeczownika - męski lub żeński (rodzaj nijaki we włoskim nie istnieje), a także jego liczbę - pojedynczą lub mnogą:

playil tavolo stół (rodzaj męski, liczba pojedyncza)
playi tavoli stoły (rodzaj męski, liczba mnoga)
playla rosa róża (rodzaj żeński, liczba pojedyncza)
playle rose róże (rodzaj żeńskie, liczba mnoga)

Tak jak w powyższych przykładach, o rodzaju i liczbie rzeczownika mówi nam również końcówka (-o, -a, -i, -e). Nie zawsze jednak tak się dzieje. Wtedy rodzajnik jest sprzymierzeńcem w określeniu rodzaju i liczby rzeczownika.

playla chiave klucz (rodzaj żeński, liczba pojedyncza)
playil maglione sweter (rodzaj męski, liczba pojedyncza)
playle rose róże (rodzaj żeński, liczba mnoga)

Ta sama końcówka rzeczownika, a różne rodzaje i liczby. Tylko dzięki rodzajnikowi wiemy jaki jest rodzaj słowa zakończonego na -e.

Uwaga! Rodzaj rzeczownika włoskiego nie zawsze pokrywa się z rodzajem polskiego rzeczownika. Posłużmy się poznanymi już przykładami:

rodzaj męski rodzaj męski
playil maglione sweter

ale:

rodzaj żeński rodzaj męski
playla chiave klucz

Oto inne przykłady tej niezgodności:

język włoski język polski
playil libro (rodzaj męski) książka (rodzaj żeński)
playil pappagallo (rodzaj męski) papuga (rodzaj żeński)
playla matita (rodzaj żeński) ołówek (rodzaj męski)
playla tigre (rodzaj żeński) tygrys (rodzaj męski)

Pewność, że rodzaj włoskiego rzeczownika pokrywa się z rodzajem jego polskiego odpowiednika, mamy tylko w przypadku słów określających osoby lub zwierzęta konkretnej płci:

playla donna kobieta
playla madre matka
playla nonna babcia
playla cameriera kelnerka
playla gatta kotka
playla mucca krowa
playl'uomo mężczyzna
playil padre ojciec
playil nonno dziadek
playil cameriere kelner
playil gatto kot
playil toro byk

Jeśli chodzi o użycie rodzajników, to w zależności od tego co chcemy wyrazić, mamy do wyboru rodzajnik określony lub nieokreślony.

Rodzajnik określony wskazuje na osobę, rzecz, zjawisko określone, znane, jedyne lub wymienione wcześniej.

Rodzajnika nieokreślonego użyjemy, mówiąc o kimś lub o czymś po raz pierwszy, ogólnikowo, nie mając na myśli konkretnej osoby lub rzeczy.

playÈ un libro. Oto książka. (jakaś, nie wiem jaka)
playÈ il libro di cui ti ho parlato ieri. To ta książka, o której ci wczoraj mówiłem. (już wcześniej o niej rozmawialiśmy)
playNon voglio un cane, voglio il mio cane. Nie chcę jakiegoś psa, chcę mojego psa.
playOggi non si vede la Luna. Dziś nie widać Księżyca. (z Ziemi gołym okiem widać tylko jeden taki obiekt jak Księżyc)

Ponieważ rodzajniki nie istnieją w języku polskim, nie tłumaczy się ich z języka włoskiego. Czasami jednak możemy oddać ich sens używając polskich określeń ten, konkretny dla rodzajnika określonego i jakiś, jeden z wielu dla rodzajnika nieokreślonego. Nie są to przypadkowo wybrane określenia. Włoskie rodzajnik określony pochodzi od łacińskiego zaimka wskazującego illum - ten, a nieokreślony od łacińskiego unum - jeden.

Rodzajnik nieokreślony wskazuje nam, do jakiej większej grupy należy dany rzeczownik.

playVoglio avere un gatto. Chcę mieć kota. (zwierzę należące do tego gatunku, nie pies, nie mysz, tylko kot; jednak nie żaden konkretny kot, tylko jeden z wielu kotów)
playVoglio leggere un libro interessante. Chcę przeczytać interesującą książkę. (nie chodzi mi o żaden konkretny tytuł, chcę jakąkolwiek książkę z wielkiego wyboru interesujących książek)

Rodzajnikiem określonym posłużymy się, podając cechy konkretnego przedmiotu.

playDi che colore è il libro? Il libro è rosso. Jakiego koloru jest książka? Książka jest czerwona. (inne pewnie są niebieskie, zielone, ale mnie interesuje, że ta konkretna jest czerwona)
Zostaw komentarz:
Zaloguj się aby dodać komentarz. Nie masz konta? Zarejestruj się.
Komentarze (2)

Czy w przykładzie È il libro di cui ti ho parlato ieri. nie powinno być È il libro di qui ti ho parlato ieri.

Jak wydrukować treść jako tekst, a nie jako stronę internetową? Nie widzę odnośnika do drukowania O.o