Zaimki bezpośrednie - język włoski
Zaimki bezpośrednie czyli pronomi diretti, jak wskazuje ich nazwa, zastępują rzeczowniki, które łączą się z czasownikiem bez pośrednictwa przyimka (dopełnienie bliższe):
| czasownik | dopełnienie bliższe | ||
| playbere | pić | playil caffè | kawę |
| playmangiare | jeść | playla pasta | makaron |
| playcomprare | kupować | playil vestito | ubranie |
| playleggere | czytać | playil libro | książkę |
Jak widać po przykładach, dopełnienie bliższe w języku polskim występuje w bierniku, czyli rzeczownik odpowiada na pytanie kogo? co?
Pronomi diretti mają dwie formy: akcentowaną (mocną) i nieakcentowaną (słabą).
Poznajmy formy pronomi diretti wraz z tłumaczeniem na język polski:
| forma nieakcentowana | forma akcentowana | język polski |
| playmi | playme | mnie |
| playti | playte | ciebie |
| playlo | playlui | go/jego |
| playla | playlei | ją |
| playLa | playLei | Pana/Panią |
| playci | playnoi | nas |
| playvi | playvoi | was |
| playli | playloro | ich |
| playle | playloro | je |
Należy pamietać, że forma 3 os. lp. jest formą grzecznościową i piszemy ją wielką literą.
Zobaczmy teraz, jak to wygląda w krótkich zdaniach:
| Liczba pojedyncza | |||
| forma akcentowana | forma nieacentowana | ||
| playVede me. | Mnie widzi. | playMi vede. | Widzi mnie. |
| playVede te. | Ciebie widzi. | playTi vede. | Widzi cię. |
| playVede lui. | Jego Widzi. | playLo vede. | Widzi go. |
| playVede Maria. | Ją widzi. | playLa vede. | Widzi ją. |
| Liczba mnoga | |||
| forma akcentowana | forma nieacentowana | ||
| playVede noi. | Nas widzi. | playCi vede. | Widzi nas. |
| playVede voi. | Was widzi. | playVi vede. | Widzi was. |
| playVede loro (Marco e Franco). | Ich widzi (Marka i Franka). | playLi vede. | Widzi ich. |
| playVede loro (Maria e Lucia). | Je widzi (Marię i Łucję). | playLe vede. | Widzi je. |
Jak widać, formy akcentowane znajdują się zawsze za czasownikiem i - jak nazwa wskazuje - podkreślają i uwydatniają zaimek: Vede me (e non te o qualcun altro). - Mnie widzi (a nie ciebie lub kogoś innego).
Te formy są używane zdecydowanie rzadziej.
Formy nieakcentowane są częściej używane i mają neutralny wydźwięk.
W zdaniu zajmują miejsce przed czasownikiem.
Jednak z czasownikami modalnymi: volere - chcieć, dovere - musieć, potere - móc ich miejsce może być zarówno przed czasownikiem lub za czasownikiem i w tym drugim wypadku, bezokolicznik, do którego dołączamy pronome diretto traci końcową samogłoskę.
| playVoglio invitare Maria a cena. | playLa voglio invitare a cena. | Chcę ją zaprosić na kolację. |
| playVoglio invitarla a cena. | Chcę ją zaprosić na kolację. | |
| playDevo finire questo rapporto. | playLo devo finire. | Muszę go skończyć. |
| playDevo finirlo. | Muszę go skończyć. | |
| playPosso mangiare tutta la pizza? | playLa posso mangiare? | Mogę zjeść ją całą? |
| playPosso mangiarla? | Mogę zjeść ją całą? |
Jak widać, dla znaczenia, nie ma żadnej różnicy, gdzie znajdzie się zaimek bezpośredni.
Są jednak sytuacje znajdują się zawsze za czasownikiem:
1) po gerundium
| playInvitando Maria a cena, farai una bella cosa. | playInvitandola a cena, farai una bella cosa. | Zapraszajac ją na kolację, zrobisz dobry uczynek. |
| playPrendendo un taxi, arrivi in tempo. | playPrendendolo, arrvi in tempo. | Biorąc ją, przyjedziesz na czas. |
2) W trybie rozkazującym, w drugiej osobie liczby pojedynczej oraz mnogiej
| playPrendi la giacca! | playPrendila! | Weź ją! |
| playComprate le mele! | playCompratele! | Kupcie je! |
I na koniec kilka przykładów, użycia pronomi diretti w zdaniach.
| playSe vedo Maria, la invito a cena. | Jeśli zobaczę Marię, zaproszę ją na kolację |
| playAnna ha un nuovo ragazzo, ma non lo conosco. | Anna ma nowego chłopaka, ale go nie znam. |
| playSiete sempre occupati, non vi vediamo mai. | Jesteście zawsze zajęci, nigdy was nie widujemy. |
| playAnche se ho visto le tue cugine solo una volta, le ricordo bene. | Mimo, że widziałam twoje kuzynki tylko raz, dobrze je pamietam. |
| playSe Paolo e Elena non sono a casa, li trovi al cinema. | Jeśli Paolo i Eleny nie ma w domu, znajdziesz ich w kinie. |
| playSignor Rinaldi, La invito nel nuovo ufficio! | Panie Rinaldi, zapraszam Pana do nowego biura! |
| playSignora Mancini, La accomapgno io all'aeroporto. | Pani Mancini, ja odwiozę Panią na lotnisko. |
| play- Gaurdi me?! - No! Guardo Maria! | - Na mnie patrzysz?! - Nie! Patrzę na Marię! |